Άρκευθος-Το Φυτό
Ο Άρκευθος ο κοινός ή άγριο κυπαρίσσι με την λατινική ονομασία Juniperus Communis, είναι κωνοφόρο αειθαλές δέντρο ή θάμνος με πάνω από 60 είδη. Ανήκει στην οικογένεια των κυπαρισσίδων, αυτοφυές της ελληνικής χλωρίδας, ευδοκιμεί στα δάση, στις θαμνώδεις πλαγιές, στα λιβάδια και στις ακαλλιέργητες εκτάσεις. Στις υποαλπικές περιοχές καθώς και στα λιβάδια και στους γκρεμούς των Άλπεων. Προέρχεται από τα β’ορεια κράτη Σκανδιναβία, Σιβηρία, Καναδά, Β. Ευρώπη (Αυστρία, Γερμανία, Ιταλία) και Ασία. εποχή ανθίσεως του άρκευθου είναι από τον μάϊο μέχρι τον ιούνιο.
‘Ο άρκευθος σαν δενδρύλιο έχει ύψος από 1-3 μέτρα και φτάνει εώς 7 μέτρα, είναι πολύκλαδο με στενά βελονοειδή-λογχοειδή φύλλα, ακιδωτά και άκαμπτα είναι πράσινα και περιέχουν κερί. Άνθη κίτρινα πολύ μικράσε χωριστά δέντρα τα θηλυκά και σε άλλα τα αρσενικά. ο καρπός που είναι σε σχήμα κώνου μοιάζει σαν πράσινη ράγα κατά τον πρώτο χρόνο και μαύρη κυανωπή κατά το δεύτερο. Οι καρποί είναι τα γνωστά κεδρόμηλα, λίγο μικρότεροι από τα μπιζέλια, περιέχουν σαρκώδη, ρητινώδη σάρκα με 1-2 γωνιώδεις σπόρους και με αδένες που περιέχουν ένα χαρακτηριστικό εύοσμο αιθέριο έλαιο.
Ο άρκευθος φέρει διαφορετικά ονόματα όπως γιουνίπερος ο κοινός, άγριο κυπαρίσσι, βενίκεντρο, αγριόκερδος και αόρατος( στην κύπρο). Παραδοσιακά ο άρκευθος θεωρούνταν δυνατό αντισηπτικό και χρησιμοποιούνταν ως απολυμαντικό και καθαριστικό σε εσωτερικούς χώρους και κάστρα.
Ιστορικά στοιχεία
Από αρχαιοτάτων χρόνων ο άρκευθος θεωρούνταν μαγικό βότανο. Στα μεσσαιωνικά χρόνια φύτευαν άρκευθους έξω από τις πόρτες καθώς πίστευαν ότι κρατάει έξω τα μάγια. Κατά τη διάρκεια της πανώλης έκαιγαν άρκευθους για να διώξουν την ασθένεια. Στα νεότερα χρόνια κατά τον Β’παγκόσμιο πόλεμο οι Γαλλίδες νοσοκόμες έκαιγαν άρκευθο στα υπαίθρια νοσοκομεία για να απολυμάνουν τον αέρα.
Το ξύλο και οι καρποί του άρκευθου χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Αίγυπτο για την παρασκευή ιαματικών και αρωμάτων καθώς και σε μίγματα με άλλα βότανα για τους πονοκέφαλους. Στα ρωμαϊκά χρόνια έκαιγαν άρκευθο σαν θυμίαμα στα σπίτια και στις κηδείες. Στην αρχαία Ελλάδα τον έκαιγαν πάλι για να καταπολεμήσουν τις επιδημίες. Στο Θιβέτ μέχρι και σήμερα χρησιμοποιείται ακόμη σαν θυμίαμα εξαγνισμού και σαν ίαμα.
Άρκευθος-Το αιθέριο έλαιο
Φυσικά χαρακτηριστικά του έλαιου
- Μέθοδος Λήψης: με απόσταξη μέσω ατμού από τους σπόρους του
- Άρωμα-οσμή: φρέσκο ξυλώδες,γλυκόπικρο, βαλσάμικο και πιπεράτο
- Ιδιοσυγκρασία φυτού: θερμό και ξηρό 3ου βαθμού
- Ενέργεια φυτού: Yang-καυτό και ξηρό
- Χρώμα έλαιου: ανοιχτό κίτρινο
- Νότα πτητικότητας: μεσσαία
Χημικά χαρακτηριστικά του έλαιου
- Χημικά αρωματικά μόρια:αλφαπινίνη, καδμίνη, καμφένιο, τερπινεόλη, ποδοφιλοτοξίνη (παράγοντας εναντίον των όγκων)
- Χημικές ομάδες:γλυκοσίδες, τανίνες (οι ράγες περικλείουν μια πικρή ουσία), οργανικά οξέα, φλαβονοειδή σάκχαρα 30%
- Βιταμίνες: βιταμίνη C
Συνδιασμός με άλλα αιθέρια έλαια:
ο Άρκευθος συνδιάζεται με αρκετά διαφορετικά βότανα και άνθη για αρώματα και σκευάσματα θεραπευτικά. Ας δούμε μερικά από αυτά.
- Συνδιάζεται εξαιρετικά με άλλα κυπαρισσοειδή και πεύκο
- Βετιβέρια, σανταλόξυλο, ιεροβότανο
- Λεμονόχορτο, βασιλικό, δεντρολίβανο, χαμομήλι ρωμαϊκό
- Λεμόνι, λεβάντα, λιβάνι περγαμόντο, φασκόμηλο
- Γεράνι, τριαντάφυλλο, υλάνγκ-υλάνγκ, νερολί
Άρκευθος-Γενικές ιδιότητες:
Ο άρκευθος έχει κάποιες βασικές ιδιότητες που προκύπτουν από την ιδιοσυγκρασία του, οι οποίες είναι οι παρακάτω:
- Διεγερτικό, τονωτικό
- Εμμηναγωγό, διουρητικό, στυπτικό
- Παυσίπονο, αντισηπτικό
- Αντιμετεωριστικό, ευστόμαχο
- Υπακτικό, εφιδρωτικό
Άρκευθος και δράσεις ανά σύστημα ή όργανο
- Λεμφικό σύστημα: Συμβάλει στη διέγερση του λεμφικού συστήματος, αποσυμφορεί τα οιδήματα* και τα πρηξίματα.
- Πεπτικό σύστημα: Βοηθάει στα πεπτικά προβλήματα, καθώς ευνοεί τη λειτουργία του στομάχου, απομακρύνει τα αέρια και είναι υπακτικό.Οι καρποί μειώνουν τους κολικούς και το μετεωρισμό και τονώνουν την πέψη
- Ουροποιητικό σύστημα: Όταν λαμβάνεται εσωτερικά αυξάνει τη διήθηση των προϊόντων απέκκρισης από τα νεφρά και είναι δραστικό εναντίον πολλών βακτηρίων. οι ώριμοι μπλέ καρποί χρησιμοποιούνται ως διουρητικό και αντισηπτικό για λοιμώξεις της ουροποιητικής οδού. Είναι κατάλληλος για κυστίτιδες (καταρροή της ουροδόχου κύστης από φλεγμονή), πυελίτιδες και πέτρες στα νεφρά. Επίσης αφαιρεί την κυτταρίτιδα και το τοπικό πάχος καθώςαφαιρεί τις τοξίνες από το σώμα σαν διουρητικό. Τέλος οι ώριμοι μπλέ καρποί χορηγούνται και για να καθαρίσουν τα τοξικά απόβλητα από τον οργανισμό στην αρθρίτιδα και στη ποδάγρα.
- Μυοσκελετικό σύστημα: Ανακουφίζει από τους μυϊκούς πόνους, τη δυσκαμψία και τους ρευματικούς και αρθριτικούς πόνους.
- Αναπνευστικό σύστημα: Έχει ευεργετική δράση στο ανώτερο αναπνευστικό και βοηθάει σε λοιμώξεις όπως βρογχίτιδα και λαρυγγίτιδα καθώς και στο βήχα και τη ρινική υδρωπία .
- Κυκλοφορικό σύστημα: Τονώνει το κυκλοφορικό και καταπραϋνει τους κιρσούς, τη φλεβίτιδα και τα σπασμένα αγγεία, αιματώνει τα κρύα άκρα (σύνδρομο raynaud).
- Γεννητικό σύστημα: Χρήση του για ασθένειες των γεννητικών οργάνων, βοηθά στη ρυθμιση του εμμηνορροϊκού κύκλου. Οι καρποί ενθαρύνουν τις συστολές της μήτρας στον τοκετό.
- Καλλυπτήριο σύστημα: Εξωτερικα είναι μή ερεθιστικό και χρησιμοποιείται κυρίως για χρόνιες δερματικές παθήσεις όπως το λεπιδώδες έκζεμα και η ψωρίαση. Είναι αποτοξινωτικό του δέρματος καθώς ανοίγει τους πόρους του και αποβάλλει τις τοξίνες καταπολεμώντας έτσι και την κυτταρίτιδα. Έχει επουλωτική δράση σε ακμή, δερματίτιδα, ψωρίαση και υγρά εκζέματα. Ως στυπτικό είναι πολύ καλό για λιπαρά δέρματα.
- Ήπαρ: Χρήση του για ηπατική ανεπάρκεια, κιρρωτικά σύνδρομα (ιστοπαθολογική συνέπεια της χρόνιας ηπατικής νόσου που οδηγεί σε ηπατική ανεπάρκεια, ουλώδη ιστό και αναγεννητικά σύνδρομα).
- Στοματική κοιλότητα: καταπολεμά τις φλεγμονές των ούλων, τις άφτρες και τα στοματικά έλκη καθώς και τον πονόδοντο.
- Νευρικό σύστημα: έχει παυσίπονη δράση. Είναι για το στρές και το άγχος και δρα σαν ηρεμηστικό για την αϋπνία. σε ψυχολογικό επίπεδο βοηθάει στην αρνητικότητα και τα τράυματα του παρελθόντος και προάγει θετικά συναισθήματα, καθώς ηρεμεί και ανυψώνει το πνέυμα.
***Άλλες χρήσεις
Από τη ζύμωση και την απόσταξη των καρπών της αρκεύθου παρασκευάζεται ένα αντισκορβουτικό ρακί. Τα κεδρόμηλα (οι αρωματικές ράγες) είναι πολύ γνωστά στη μαγειρική. Η άρκευθος χρησιμοποιείται στη παρασκευή πολλών λικέρ και οινοπνευματοδών ποτών. Τέλος χρησιμοποιείται ως αρωματικό στο τζίν.
Προφυλάξεις και αντενδείξεις:
- Να αποφεύγετε η χρήση του στην εγκυμοσύνη καθώς είναι διεγερτικό της μήτρας.
- Να μη χρησιμοποιείται σε άτομα με παθήσεις νεφρών.
- Δεν είναι τοξικό, αλλά προσοχή στη δοσολογία.