Ο Βελονισμός και η προέλευσή του
Ο βελονισμός είναι μια πολύ αρχαία μορφή θεραπείας που προηγείται χρονικώς της καταγεγραμμένης ιστορίας. Η φιλοσοφική του υπόσταση έχει ρίζες στον παραδοσιακό ταοϊσμό, δηλαδή έχει καταβολές μεγαλύτερες των 8000 ετων. Οι άνθρωποι εκείνης της περιόδου παρατηρούσαν και προσπαθούσαν να κατανοήσουν τη ροή της ενέργειας στο φυσικό κόσμο. Ήταν επίσης περίεργοι στο να παρατηρούν τις σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στον άνθρωπο, τη φύση και τον κόσμο.
Πολλοί φημισμένοι ιερείς-σοφοί εκείνης της περιόδου είναι γνωστοί. Ο πιο θρυλικός όμως ήταν ο Fu shi, ο οποίος έζησε στην περιοχή των κίτρινων ποταμών της Κίνας περίπου 8000 έτη πριν και μέσω της παρατήρησης της φύσης, διατύπωσε τα δύο πρώτα σύμβολα της Κινέζικης φιλοσοφίας, μία σπασμένη γραμμή και μία συνεχή γραμμή-ιδεόγραμμα. Αυτά τα σύμβολα αντιπροσώπευαν τις δύο σημαντικές δυνάμεις στον κόσμο. Την δημιουργία και τη σύλληψη και το πως η αλληλεπίδρασή τους διαμορφώνει τη ζωη.
Αυτή η δυαδικότητα ονομάστηκε Yin-Yang και αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της θεωρίας και της εφαρμογής της Κινέζικης Ιατρικής. Ο Fu shi εστίασε την μελέτη του σε αυτές τις δυνάμεις και αυτό οδήγησε στην συγγραφή των 8 τριγράμμων και έπειτα των 64 εξαγράμμων του i-ching (βιβλίο της αλλαγής). Το i-ching διαμόρφωσε τη σκέψη για τα επόμενα έτη και κάθε βιβλίο στην Κινέζικη Ιατρική είναι βασισμένο στη θεμελιώδη φιλοσοφία του.
Βελονισμός-Εποχές και ορόσημα της ιστορίας του
Η πρωτόγονη κοινωνία της Κίνας διαιρείται σε δύο χρονικά διαστήματα: πρώτο διάστημα είναι η πρώιμη λίθινη εποχή (10.000 π.χ.) και δεύτερο η ύστερη λίθινη εποχή (10.000-4.000 π.χ.).
Κατά την διάρκεια της πρώτης περιόδου, της πρώϊμης λίθινης εποχής, τα μαχαίρια και τα εργαλεία που χρησιμοποιούνταν ήταν από πέτρα και ορισμένες φορές έπαιζαν το ρόλο ιατρικών εργαλείων.
Κατά τη διάρκεια της ύστερης λίθινης εποχής οι πέτρες αντικαταστάθηκαν απο λεπτές βελόνες και χρησίμευαν ως όργανα θεραπείας. Ονομάστηκαν πέτρες bian, που σημαίνει η χρήση μιας κοφτερής πέτρας για να θεραπεύσει την ασθένεια. Πολλές πέτρες bian ήρθαν στο φως σε ανασκαφές στην περιοχή της Κίνας και χρονολογούνται από την εποχή της ύστερης λίθινης εποχής.
Το σημαντικότερο ορόσημο στην ιστορία του βελονισμού εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια της περιόδου του Di Huang τoυ κίτρινου αυτοκράτορα (2697-2597 π.χ.). Στο παλαιότερο κείμενο το Νei Jing, αναφέρεται όλο το φάσμα των Κινέζικων Ιατρικών Τεχνικών, συντάχθηκε ανάμεσα στο 305 και το 204 π.χ. και αποτελείται απο 2 μερη:
1.Το Su Wen
Το Su Wen (απλές ερωτήσεις – plain questions), αποτελείται από 9 τόμους και 81 κεφάλαια και εισάγει τις παρακάτω τεχνικές και θεωρίες:
- Την ανατομία και τη φυσιολογία,
- Την αιτιολογία της ασθένειας,
- Την παθολογία,
- Τη διάγνωση,
- Τη διαφοροποίηση των συνδρόμων,
- Την πρόληψη,
- Τα Yin-Yang,
- Τα 5 στοιχεία,
- Τη θεραπεία και
- Την ανθρώπινη σχέση με τη φύση και τον κόσμο.
.Το Ling Shu
Το Ling Shu (θαυμαστός άξονας, πνευματικός άξονας-miraculous pivot, spiritual axis), αποτελείται από 81 κεφάλαια και εισάγει τις παρακάτω τεχνικές και θεωρίες.
- Η εστίαση του Ling Shu είναι ο βελονισμός,
- Την περιγραφή των μεσημβρινών,
- Τις λειτουργίες των Zang-Fu οργάνων,
- Τους εννέα τύποι βελόνων,
- Τις λειτουργίες των σημείων βελονισμού,
- Τις τεχνικές του βελονισμού,
- Τους τύπους του Qi και
- Την τοποθεσία 160 βελονιστικών σημείων.
Βελονισμός και Nan Jing
Την περίοδο 421-221 π.χ. τις bian πέτρες αντικατέστησαν μεταλλικές βελόνες. Τέσσερις χρυσές βελόνες και πέντε ασημένιες βελόνες βρέθηκαν σε έναν αρχαίο τάφο που χρονολογείται από το 113 π.χ. Ο θαυμαστός άξονας-miraculous pivot ονομάζει εννέα τύπους βελόνων του βελονισμού. Τα ιστορικά αρχεία-historical records αναφέρουν πολλούς παθολόγους που ασκούν τον βελονισμό κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Ένα άλλο σημείο γι’αυτήν την περίοδο ήταν η σύνταξη του Nan Jing-βιβλίο των δύσκολων ερωτήσεων.
Το Νan Jing περιγράφει τη θεωρία των 5 στοιχείων, τη διάγνωση <>, οκτώ πρόσθετους μεσημβρινούς και άλλα σημαντικά θέματα. Από το 260-265 μ.χ. ο διάσημος παθολόγος Ηuang Fu Mi οργάνωσε όλη την αρχαία λογοτεχνία στο κλασικό κείμενο του <<systematic classics of acupuncture and moxibustion>>. το κείμενο είναι 12 τόμοι και περιγράφει 349 σημεία βελονισμού. οργανώνεται σύμφωνα με τη θεωρία των:
-Zang fu οργάνων
-Του Qi του αίματος
-Των καναλιών και των κλάδων
-Των σημείων βελονισμού και της κλινικής εφαρμογής τους.
Αυτό το βιβλίο θεωρείται ότι έχει ασκήσει την μεγαλύτερη επίδραση στην ιστορία της κινέζικης ιατρικής. Ο βελονισμός ήταν πολύ δημοφιλής κατά τη διάρκεια της δυναστείας Jin (265-581μ.χ.). Μία από τις πιο γνωστές οικογένειες ήταν η οικογένεια Xuxi, η οποία για ολόκληρες γενεές τα μέλη της θεωρούνταν ειδήμονες της τέχνης του βελονισμού. Σε αυτή την περίοδο γράφτηκαν πολλά σημαντικά κείμενα και χάρτες βελονισμού τα οποία ενίσχυσαν τη γνώση και την εφαρμογή του.
Ο βελονισμός γνώρισε τη μεγάλη ανάπτυξή του κατά τη διάρκεια των δυναστειών Sui (581-618μ.x.) και Tang (618-907μ.χ.). Κατόπιν αιτήσεως από την κυβέρνηση Tang (627-649μ.χ.), ο διάσημος παθολόγος της εποχής, Zhen Quan, αναθεώρησε τα σημαντικά κείμενα και τα διαγράμματα βελονισμού. Ένας άλλος διάσημος παθολόγος της τότε εποχής, o Sun Simio, έγραψε το <<prescription with a thousand gold for emergencies>>, (650-692μ.x. η συνταγή με τα χίλια χρυσά για τις έκτακτες ανάγκες).
Αυτό το κείμενο περιλαμβάνει στοιχεία όσον αφορά το βελονισμό από τους διάφορους μελετητές. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ο βελονισμός έγινε ένας πρόσθετος κλάδος της ιατρικής και οι επαγγελματίες που τον ασκούσαν πήραν για πρώτη φορά την ονομασία βελονιστές. Οι σχολές βελονισμού εμφανίστηκαν και η εκπαίδευση βελονισμού έγινε μέρος της αυτοκρατορικής ιατρικής υπηρεσίας. Κατά τη διάρκεια της δυναστείας Song (960-1279m.x.) o διάσημος παθολόγος Wang Weiyi έγραψε το <<the illustrated manual on points for acupuncture and moxibustion>>, (εικονογραφημένο εγχειρίδιο για τα σημεία του βελονισμού και της moxibustion). Αυτό το βιβλίο περιελάμβανε την περιγραφή 657 σημείων. Ο ίδιος κατασκεύασε επίσης δύο αγάλματα χαλκού στα οποία χαράκτηκαν οι μεσημβρινοί και τα σημεία βελονισμού για να γίνεται ευκολότερα και πιο σωστά η διδασκαλία του βελονισμού.
Η δυναστεία Ming(1568-1644μ.χ.), ήταν η περίοδος <<διαφωτισμού>> για την εξέλιξη του βελονισμού. πολλές νεές εξελίξεις περιέλαβαν:
- Την αναθεώρηση των κλασσικών κειμένων
- Την τελοιοποίηση των τεχνικών
- Την εξέλιξη των επιθεμάτων μόξα για την άμεση εφαρμογή τους
- Την ανάπτυξη των πρόσθετων σημείων έξω από τους βασικούς μεσημβρινούς
- Την συγγραφή 120 επιστημονικών συγγραμάτων.
Ο Βελονισμός και η Κινέζικη ιατρική στη δύση
Από την εποχή της δυναστείας Ming μέχρι και τους πολέμους του όπιου (1644-1840), η βοτανική ιατρική άρχισε να γίνεται το κύριο εργαλείο των παθολόγων και η εφαρμογή του βελονισμού μειώθηκε. Μετά απο την επανάσταση του 1911, η δυτική ιατρική εισήχθη στην Κινα και ο βελονισμός και η Κινέζικη βοτανολογία περιθωριοποιήθηκαν.
Λόγω του μεγάλου πληθυσμού και της ανάγκης για την ιατρική φροντίδα, ο βελονισμός και τα βότανα παρέμειναν δημοφιλή αλλά μόνο μεταξύ των λαϊκών ανθρώπων. Η χρήση του βελονισμού έγινε σαφώς περιορισμένη και πέρασαν αρκετά χρόνια μέχρι να επανέλθει στο προσκήνιο.
Ο βελονισμός χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά κατά τη διάρκεια της θρυλικής μεγάλης πορείας (1934-1935) του Mao Zedong και παρά τις σκληρές συνθήκες βοήθησε να διατηρηθεί η υγεία του στρατού. Η μεγάλη πορεία ξεκίνησε τον οκτώβριο του 1934 με επικεφαλής τον Mao zedong, τον ηγέτη του κομμουνιστικού κόμματος (που συνόδευε η δεύτερη σύζυγος του, έγκυος τοτε). 100.000 άντρες του κόκκινου στρατού με τις οικογένειές τους ξεκίνησαν και ήταν μία διαδρομή 10.000 χιλιομέτρων, η οποία μέσα απο αμέτρητους κινδύνους και ανείπωτες κακουχίες, έφερε όσους επέζησαν στην επαρχία σένσι στη βορειοδυτική Κίνα, έναν χρόνο αργότερα τον οκτώβριο του 1935. Αυτό οδήγησε τον Mao Zedong να δει ότι ο βελονισμός παρέμεινε ένα σημαντικό στοιχείο στο ιατρικό σύστημα της Κίνας.
Το 1950 ο πρόεδρος Μαο ένωσε επίσημα την παραδοσιακή Κινέζικη ιατρική με τη δυτική ιατρική και ο βελονισμός καθιερώθηκε σε πολλά νοσοκομεία. Την ίδια χρονιά, ένας συνεργάτης του Μαο, ο Zhu De, θέλοντας να προωθήσει την παραδοσιακή Κινέζικη ιατρική έγραψε το βιβλίο <<New Acupuncture>>, ο νέος βελονισμός.
Προς το τέλος της δεκαετίας του 50 και στις αρχές της δεκαετίας του 60, η έρευνα για τον βελονισμό συνεχίστηκε με περαιτέρω μελέτη των αρχαίων κειμένων, της κλινικής επίδρασης στις διάφορες ασθένειες, της αναισθησίας μέσω βελονισμού και της επίδρασης του βελονισμού στα εσωτερικά όργανα. Από τη δεκαετία του 70 μέχρι σήμερα ο βελονισμός συνεχίζει να διαδραματίζει έναν σημαντικό ρόλο στο ιατρικό σύστημα της Κίνας και όλου του κόσμου. Η Κίνα έχει πάρει το προβάδισμα στην έρευνα όλων των πτυχών της εφαρμογής του βελονισμού και των κλινικών αποτελεσμάτων. Αν και ο βελονισμός έχει γίνει εκσυγχρονισμένος, δεν θα χάσει ποτέ τη σύνδεση του σε μια φιλοσοφία που καθιερώθηκε εκατοντάδες χρόνια πριν.
Πηγή: Έρευνα του καθηγητή Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής, Δημήτρη Γιαννιώτη.
