Τι είναι η Επιγενετική
Επιγενετική είναι η επιστήμη που ασχολείται με τις κληρονομικές αλλαγές της έκφρασης των γονιδίων, που συμβαίνουν χωρίς να αλλάξει η αλληλουχία του DNA. Η επίδραση του εξωτερικού περιβάλλοντος στα γονίδια και ο τρόπος αντίληψης του περιβάλλοντος από αυτά κάνει τα γονίδια να αλλάζουν την έκφρασή τους, τις εντολές δηλαδή που δίνουν στα κύτταρα χωρίς να αλλάξει το DNA. τα γονίδια ξέρουμε τώρα πια πως δεν είναι το πεπρωμένο μας.
Η Επιγενετική μπορεί να κάνει τα γονίδια να σωπάσουν ή να μιλήσουν. Οι μισοί εώς τα 2/3 των παραγόντων που επηρεάζουν την αντίδραση του ατόμου στο στρές είναι γενετικοί και κληρονομούνται. σημαντικό όμως κομμάτι είναι το υπόλοιπο 1/3, ανήκει στο περιβάλλον που μας επηρεάζει και περιλαμβάνει συμβάντα τόσο της αρχικής όσο και της μετέπειτα ζωής. Στην αρχική ζωή, δηλαδή την εμβρυίκη κατάσταση ο εγκέφαλος είναι ακόμα πολύ εύπλαστος, και επηρεάζεται από συμβάντα και συμπεριφορές που κάνουν το άτομο ευπαθές σε νοσήματα λόγω κακής διαχείρισης του στρες.
Ένας τρόπος να αλλάξουμε την έκφρασή των γονιδίων μας είναι μέσω του διαλογισμού. Δηλαδή αλλάζοντας το εσωτερικό περιβάλλον μας μέσω της δύναμης του νου μας, μπορούμε να αλλάξουμε και την έκφραση των γονιδίων μας. Ο οραματισμός και η θετική ψυχολογία είναι άλλες εσωτερικές πρακτικές για αυτή την αλλαγή. Επιγενετική εν τέλει κάνουνε και οι βιταμίνες και τα μέταλλα, όπως και τα φυτοχημικά των βοτάνων και των τροφών. Ασ δούμε όμως τι εννοούμε έκφραση των γονιδίων και τους τρείς βασικούς παράγοντες που επηρρεάζουν αυτή.
Γονίδια και έκφραση στην Επιγενετική
Το γονίδιο είναι ένας αριθμός χρωμοσωμάτων που περιέχει μια πλήρη εντολή για την παραγωγή μιας πρωτεΐνης από το κύτταρο. Κάθε είδος κυττάρου (καρδιακά, νευρικά, μυϊκά κλπ) συνθέτει διαφορετικές πρωτεΐνες και έτσι κάνει διαφορετικές λειτουργίες. Αυτό επιτυγχάνεται με την επιγενετική ρύθμιση-λειτουργία κατά την οποία κάποια γονίδια αναγκάζονται να σιωπήσουν, ενώ κάποια άλλα ενεργοποιούνται για να εκφραστούν. Δεν βρίσκονται όλα τα γονίδιά μας σε όλα μας τα κύτταρα μόνιμα σε κατάσταση ενεργή.
20.000-25.000 γονίδια υπάρχουν σε κάθε μας κύτταρο και οι συνδυασμοί μερικής έκφρασης, έκφρασης ή σιωπής είναι τεράστιοι. Διάφοροι παράγοντες της ζωής μπορούν να επηρεάσουν και να αλλάξουν τα γονίδια ώς προς το βαθμό της έκφρασης τους ή και να τα αναγκάσουν να σιωπήσουν εντελώς. Το αντικείμενο μελέτης της επιγενετικής είναι αυτές οι κληρονομικές αλλαγές της έκφρασης των γονιδίων.
Επιγενετική και παράγοντες που επηρεάζουν την έκφραση των γονιδίων:
1.Η δομή της χρωματίνης:
Πόσο σφιχτά ή αραιά δηλαδή το DNA, είναι τυλιγμένο γύρω από τις ιστόνες και πώς αυτά τα χρωμοσώματα του τυλιγμένου DNA τυλίγονται ακόμη περισσότερο στη συνέχεια, σχηματίζοντας τη χρωματίνη που φτιάχνει τα χρωμοσώματα του κυττάρου μας.
-Όταν οι έλικες DNA είναι σφιχτά τυλιγμένες γύρω από τις ιστόνες, το γονίδιο σιωπά.
-Οι έλικες πάλι, όταν είναι ούτε πολύ σφιχτά ούτε πολύ χαλαρά, το γονίδιο εκφράζεται αλλά μερικώς.
-Τέλος όταν τυλίγονται άνετα αφήνοντας κάποια απόσταση απο τις ιστόνες είναι ένδειξη ότι εκφράζονται.
Η διατροφή εδώ παίζει σημαντικό ρόλο, προσφέροντας μεθυλικές ομάδες(ch) σε διάφορες αναλογίες (ανάλογα το τρόφιμο) και βοηθώντας έτσι κάποια γονίδια να σιωπήσουν.
2.Η μεθυλίωση του DNA:
Η χημική αντίδραση του DNA και συγκεκριμένα της κυστίνης (βασικό συστατικό τους) με κάποια μόρια που λέγονται μεθυλικές ομάδες (μόρια που περιέχουν άνθρακα και υδρογόνο-ch). Αυτή η χημική ένωση κάνει ένα γονίδιο να σωπάσει για πάντα. Βλέπουμε πως η μεθυλίωση ισούται με σιωπή.
Η μεθυλίωση επηρεάζει την έκφραση των γονιδίων αν δεν γίνει όπως πρέπει, στα γονίδια που πρέπει να σιωπήσουν. αυτό θα οδηγήσει σε διαταραχή της συνολικής λειτουργίας των κυττάρων με συνέπεια κάποια ασθένεια.
Παραδείγματα μεθυλικών ομάδων είναι η Β12, η χολίνη κ.α.
3.Τα μικρά RNA:
Τα μικρά RNA είναι χημικές ουσίες και συγκεκριμένα πρωτεΐνες που φτιάχνονται απο το DNA και έχουν πολλές λειτουργίες που επηρεάζουν με πολλούς τρόπους τα γονίδια.
Κύρια λειτουργία του είναι να φτιάχνει τις πρωτεΐνες, τους δομικούς λίθους του οργανισμού μας κατ’ εντολή των γονιδίων μας.
Τέλος Τα μικρά RNA δεν βοηθούν στην κατασκευή πρωτεϊνών, αλλά έχουν άλλους ρόλους. ένας από τους σπουδαιότερους εκ ‘των οποίων είναι να κάνουν τα γονίδια να εκφράζονται ή να σιωπούν.
Αυτό το πετυχαίνουν με 3 τρόπους:
- Αλλάζουν τη δομή της χρωματίνης
- Εμποδίζουν το μεγάλο RNA να φτιάξει πρωτεΐνες κάνοντας και πάλι τα γονίδια να σιωπούν (αφού δεν μπορούν να εισακουστούν οι εντολές τους που οδηγούν σε κατασκευή πρωτεϊνών).
- Καθοδηγούν τη μεθυλίωση του DNA, που οδηγεί και αυτή τα γονίδια σε σιωπή.
Μία περίπτωση λάθος έκφρασης γονιδίων είναι το πλαστικό bpa-bisphenol a. Είναι βασικό συστατικό των πολυανθρακικών πλαστικών και των εποξικών ρητινών (μπουκάλια νερού, ουσίες οδοντιατρικής, κονσέρβες κλπ.) και οδηγεί γονίδια εγκύων να εκφρασθούν και να οδηγήσουν σε καρκίνο, διαβήτη και παχυσαρκία.
Άλλα προβλήματα από τα οποία έπασχαν άτομα που είχαν υψηλό bpa στα ούρα ήταν:
- Καρδιαγγειακά νοσήματα
- Διαβήτης
- Αύξηση 3 ηπατικών ενζύμων κατά 40%
Επιγενετική-Έχουμε λάθος πρόγραμμα στα γονίδια?
Το σώμα μας είναι μια μηχανή αναπαραγωγής πρωτεϊνών. Οι μύες παράγουν μυϊκή πρωτεΐνη που λέγεται ακτίνη και μυοσίνη. Τα δερματικά κύτταρα παράγουν δερματική πρωτεΐνη που ονομάζεται κολλαγόνο και ελαστίνη. Τα θυρεοειδικά παράγουν θυρεοειδική πρωτεΐνη που λέγεται θυροξίνη. Τα ανοσοποιητικά κύτταρα παράγουν ανοσοπρωτεΐνες που ονομάζονται αντισώματα. Επομένως το σώμα μας είναι μια μηχανή αναπαραγωγής πρωτεϊνών.
Για να κάνεις το σώμα σου να αναπαράγει πρωτεΐνη πρέπει να ενεργοποιήσεις ένα γονίδιο. Υπάρχουν όμως 100.000 πρωτεΐνες που διαμορφώνουν το σώμα, άρα θα πρέπει να υπάρχουν 100.000 γονίδια σε κάθε κύτταρο. Χρειάζονται 140.000 ρυθμιστικές πρωτεΐνες για να φτιάξεις 100.000 πρωτεΐνες, επομένως πρέπει να έχουμε και 140.000 γονίδια. Μπορεί όμως όλο το πρόγραμμα του ανθρώπινου γωνιώματος να είναι λάθος.
Χρησιμοποιούμε μόνο 23.000 γονίδια και έχουμε πολλές περισσότερες πρωτεΐνες από γονίδια, που σημαίνει ότι κάθε συγκεκριμένο γονίδιο μπορεί να έχει χιλιάδες διαφορετικές παραλλαγές. Οπότε με 23.000 γονίδια είσαι κατα 98% χιμπατζής με απόσταση 300 γονιδίων. υπάρχουν περισσότερα γονίδια σε ένα μήλο απο αυτά που έχουμε.
Επιγενετική και επίδραση του περιβάλλοντος.
Όταν ένας οργανισμός αλλάξει περιβάλλον πρέπει να προσαρμοστεί σε αυτό και εκεί θα έχει μια νέα εμπειρία. και τότε η καινούργια εμπειρία αρχίζει και παράγει χημικές πληροφορίες απο το περιβάλλον. και αυτές οι χημικές πληροφορίες αρχίζουν να στέλνουν σήμα στα γονίδια, και μέσω της επανάληψης αυτού του σήματος απο τις ίδιες εμπειρίες του περιβάλλοντος συνεχίζεις να χτυπάς την πόρτα της γεννητικής και ξαφνικά όλα τα γονίδια ενεργοποιούνται και παράγουν μια νέα πρωτεΐνη.
Αν μπορείς να στείλεις σήμα στα γονίδιά σου πριν την εμπειρία τότε αυτό ονομάζεται επιγενετική. δύο παραδείγματα επιγεννετικής που υπάρχουν από πειράματα είναι τα παρακάτω.
Όταν πάρεις διαβητικούς και τους βάλεις να δούν μια κωμωδία και τους μετρήσεις το σάκχαρο πριν την ταινία και μετά, θα δείς ότι αυτοί παρήγαγαν 23 νέα γονίδια που αρχίζουν να ρυθμίζουν την ινσουλίνη στο αίμα.
Ιδίως, αν πάρεις αγχωτικούς ανθρώπους και τους εκπαιδεύσεις να κάνουν διαλογισμό για 6 εβδομάδες τότε αυτοί θα ρυθμίσουν 1561 νέα γονίδια.
Αν όμως σκέφτεσαι και αισθάνεσαι με τον ίδιο τρόπο τότε διατηρείς ενεργοποιημένα τα ίδια γονίδια κάθε μέρα και τα υπόλοιπα απενεργοποιημένα. Και αν συνεχίσεις να στέλνεις τα ίδια σήματα στο ίδιο γονίδιο κάθε μέρα τότε αργά ή γρήγορα το γονίδιο θα εξαντληθεί και τότε αυτό θα αρχίσει να παράγει λιγότερη πρωτεΐνη και θα αρχίσει το σώμα να γερνάει. οπότε αν μπορούσες να στείλεις σήμα στα γονίδια πριν την εμπειρία τότε θα μπορούσες να μεταβάλεις την υγεία σου.
Η αξιοποίηση των πρωτεϊνών είναι η αξιοποίηση της ζωής. τώρα όταν κάποιος μεταβάλει την εσωτερική του κατάσταση, αρχίζει σε μερικά λεπτά να σηματοδοτεί νέα γονίδια με νέους τρόπους.
Η Επιγενετική ως έννοια
- Επιγενετική είναι η επίδραση του περιβάλλοντος στα γονίδιά μας.
- Το περιβάλλον και ειδικότερα η αντίληψη που εμείς έχουμε για το περιβάλλον, επηρεάζει την ενεργητικότητα των γονιδίων μας.
- Όταν αλλάζουμε την αντίληψη ή τα πιστεύω μας, στέλνουμε τελείως διαφορετικά μηνύματα στα γονίδια μας και αναπρογραμματίζουμε την έκφρασή τους.
- Οι επιδράσεις του εξωτερικού και εσωτερικού περιβάλλοντος (κάπνισμα, διατροφή, σκέψεις και συναισθήματα) δεν βλάπτουν μόνο τον οργανισμό μας, αλλά δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι προϋποθέσεις ασθένειας για τα παιδιά και τα εγγόνια μας.
Αυτό όμως μπορεί να αλλάξει στα παιδιά μας πάλι μέσω επιγενετικής, άν εκείνα μάθουν να τρέφονται σωστά, να σκέφτονται σωστά και να επαναπρογραμματίζουν τα γονίδιά τους.
*δεν είμαστε ιδιοκτήτες των γονιδίων μας αλλά οι φύλακες τους. Dr.Joe Dispenza.
Πηγή: απόσπασμα από διάλεξη του επιγενετιστή νευροεπιστήμονα Dr.Joe Dispenza
